Antonius Deusing

Te veel jongeren willen tandheelkunde of geneeskunde studeren. Altijd al zo geweest, dus wordt er geselecteerd, de laatste jaren via decentrale selectie. Als de Eerste Kamer het wil, komt er een wetswijziging die meer vormen van selecteren mogelijk maakt. Dat is ook nodig, want 'Er is echt iets aan de hand,' weet prodecaan Gerda Croiset.

Vwo-leerlingen die dokter of tandarts willen worden, blokken vanaf pakweg hun zestiende voor de hoogste cijfers. Ze leren strategisch hun motivatie onder woorden te brengen en werken (vrijwillig) in de zorg of bij andere maatschappelijke organisaties. Zo bouwen ze aan een gewenst cv dat cruciaal is voor die allesbepalende decentrale selectie van geneeskunde en tandheelkunde. De lat ligt gekmakend hoog. 

'Wij werken met deze vorm van selecteren mee aan een mindset die een hele loopbaan blijft', zegt Gerda Croiset, hoogleraar en prodecaan onderwijs en opleiden van het UMCG. 'Een mindset van jezelf moeten bewijzen en beter zijn dan de ander.' Voor jezelf de lat hoog leggen is niet het probleem, legt Gerda uit. 'Als opleiding leren we studenten van jongs af aan door de hoepels van ons systeem te springen en leggen daarbij de lat gekmakend hoog. Dat zien we ook terug in de medische vervolgopleidingen: een substantieel deel van de specialisten in opleiding krijgt een burn-out.' 

Hoogopgeleide ouders  
Wie rondloopt op faculteiten medische wetenschappen, ziet veel meer jonge vrouwen dan mannen. 'Het systeem past consciëntieuze meisjes beter dan jongens. En 90 procent van alle studenten geneeskunde, tandheelkunde en ook farmacie, heeft hoogopgeleide ouders die bovengemiddeld verdienen en vaak ook nog in de gezondheidszorg werken. Een op de drie ouders heeft een BIG-registratie,' weet Gerda Croiset. 

Lukt toch niet  
Dat betekent dus dat veel vwo-leerlingen met een andere achtergrond niet door de decentrale selectie komen. 'Terwijl iedereen met een vwo-diploma in principe geschikt is', zegt Gerda Croiset. 'Er is dus echt wel wat aan de hand. We zien bovendien dat we zo zelfselectie in de hand werken, omdat leerlingen soms gestimuleerd door hun middelbare school, al op voorhand zeggen: ik doe niet mee, het lukt toch niet.' 

Diverse patiënten, diverse dokters 
Al jaren begeleidt Gerda Croiset promovendi die onderzoek doen naar selectie van studenten. Als geen ander weet zij dan ook dat aan elke vorm van selecteren nadelen zitten. 'Maar met decentrale selectie geven we aspirant-studenten geen eerlijke kans en krijgen we niet de diverse dokters die we als samenleving nodig hebben. De mensen in de spreekkamer hebben zeer diverse sociaal-culturele achtergronden. We hebben dus ook een grote diversiteit aan dokters en tandartsen nodig.' 

Leefstijladvies kost vaak geld 
Ze geeft een voorbeeld waarom dat nodig is. 'Wanneer je een patiënt met een bijstandsuitkering adviseert om de leefstijl aan te passen, moet je begrijpen dat dat advies geld en inspanning van je patiënt vraagt. Terwijl die misschien nu al geen idee heeft hoe hij rond moet komen en van de stress wakker ligt. Wie uit een milieu komt met genoeg middelen, contacten en een hoge opleiding, zoals de meeste studenten dus, heeft waarschijnlijk geen idee hoe dat is.' 

Hoe gaat Groningen nu selecteren? 
Hoe wil onze faculteit medische wetenschappen de selectie van studenten gaan doen? 'We weten nog niet precies hoe we het willen, maar wel wat de selectie moet bieden: eerlijke kansen. Ook moet die lat van het selectiesysteem niet meer gekmakend hoog liggen. Wij moeten zorgen voor een programma dat studeerbaar en haalbaar is. En voor wie meer wil in de studie, moeten die mogelijkheden er zijn. Vind je vooral de relatie met de patiënt interessant, de techniek of toch data science? Het kan allemaal en je mag het allemaal gaan ontdekken. Ik hoop dan ook van harte dat de jongeren die nu zeggen, 'laat maar het lukt toch niet', zich volop gaan aanmelden.' 

Loten? Decentrale selectie? Een combinatie van twee, of …?
De Tweede Kamer stemde in februari voor wijziging van de Wet op het Hoger Onderwijs waardoor naast selectie voor schaarse studieplekken, ook weer loting mogelijk wordt. Nu is alleen decentrale selectie mogelijk. Als ook de Eerste Kamer akkoord gaat, kan elke faculteit haar eigen manier van selecteren kiezen: loten, een combinatie van loten en decentrale selectie of selectie van een deel van de aspirant-studenten met hoge eindcijfers op basis van criteria die de faculteit zelf opstelt